Μιας και την προηγούμενη εβδομάδα παρακολουθήσαμε με τη Μαρία τη Ζιζέλ στη Λυρική, μεταφέρω λίγα στοιχεία για την ιστορία του συγκεκριμένου μπαλέτου όπως παρατίθενται στην εισαγωγή του προγράμματος. Η προσωπική εμπειρία θα ακολουθήσει.
Το έργο: Η Ζιζέλ ή τα Βίλι, όπως είναι ο πλήρης τίτλος του μπαλέτου έχει 2 πράξεις. Ο Τεοφίλ Γκοτιέ και ο Ζιλ-Ανρί Βερντουά νε Σεν- Ζορζ εμπνεύστηκαν την υπόθεση από ένα δοκίμιο του Χάινριχ Χάινε που αναφέρεται σε μύθο σλαβικής προέλευσης. Στην αρχική μορφή του το μπαλέτο είχε μικρή σχέση με ότι βλέπουμε σήμερα. Οι σκηνές παντομίμας ήταν περισσότερες, καθώς η τεχνική του χορού με πουέντ βρισκόταν ακόμα στο ξεκίνημά της. Σταδιακά, όλο και περισσότερες παντομίμες αντικαταστάθηκαν με χορευτικά μέρη, γεγονός που παρέσυρε επίσης τη μουσική σύνθεση. Μαζί με τη Συλφίδα (1832), η Ζιζέλ ήταν από τα πρώτα μπαλέτα στα οποία η χορεύτρια εμφανίστηκε με φόρεμα που κάλυπτε το σώμα μόνο μέχρι τις γάμπες.
Η χορογραφία: Η αρχική χορογραφία της Ζιζέλ ήταν του ιταλικής καταγωγής Γάλλου Ζαν Κοραλί (1779-1854), ωστόσο τα μέρη για την πρώτη χορεύτρια είχε αναλάβει ο γάλλος Ζιλ Περό (1810-1892), που διατηρούσε δεσμό με την πρωταγωνίστρια Καρλότα Γκρίζι. Στη δουλειά τους βασίστηκε ο Μάριους Πετιπά, ο οποίος παρουσίασε τη δική του εκδοχή με το Αυτοκρατορικό Μπαλέτο της Αγίας Πετρούπολης το 1884 για τη Μαρία Γκορσένκοβα. Επανήλθε το 1887, το 1899 και τελικά το1903 για την Άννα Πάβλοβα. Σε αυτή την εκδοχή στηρίζονται οι περισσότερες σύγχρονες χορογραφίες. Ήταν ο Πετιπά εκείνος που μετονόμασε τον πρωταγωνιστικό αντρικό ρόλο από Αλμπέρ σε Άλμπρεχτ.
Η σύνθεση: Τη μουσική της Ζιζέλ υπογράφει ο Αντόλφ Σαρλ Αντάμ (1803-1856). Αν και ο Γάλλος συνθέτης έγραψε 39 όπερες, ανάμεσα στις οποίες και ο άλλοτε δημοφιλέστατος «Αμαξηλάτης του Λονζιμό » (1836), ως σήμερα παραμένει κυρίως γνωστός για τη μουσική της Ζιζέλ. Για την αναθεωρημένη εκδοχή του, ο Πετιπά ζήτησε από τον Αυστριακό Λέον Μίνκους (1826-1917) να συνθέσει μουσική για ένα pas de deux για τη Ζιζέλ και τον Άλμπρεχτ που ενσωματώθηκε στην Α’ πράξη. Το μέρος αυτό δεν περιλήφθηκε στην παραγωγή των Ρωσικών Μπαλέτων του Σεργκέι Ντιάγκιλεφ το 1910, στην οποία βασίζονται οι νεότερες παραγωγές, κι έτσι σήμερα δεν παρουσιάζεται. Ο Μίνκους επενέβη επίσης στην ενορχήστρωση του Αντάμ. Οι επεμβάσεις του ακούγονται ως σήμερα κυρίως σε παραγωγές του έργου στη Ρωσία.
Πρεμιέρες: Η Ζιζέλ πρωτοπαρουσιάστηκε από το Μπαλέτο της Παρισινής Όπερας, τότε Μπαλέτο του Θεάτρου της Βασιλικής Ακαδημίας Μουσικής στις 28 Ιουνίου 1841. Πρώτοι ερμηνευτές ήταν η Καρλότα Γκρίζι και ο Λυσιέν Πετιπά. Μετά το 1867, η Ζιζέλ έπαψε να παρουσιάζεται στη Δύση. Επέστρεψε το 1910, όταν παρουσιάστηκε από τα Ρωσικά Μπαλέτα του Ντιάγκιλεφ και πάλι στο Παρίσι, με την Ταμάρα Καρσάβινα στον κεντρικό ρόλο. Στο ρεπερτόριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής περιλήφθηκε αρχικά μόνο η Β’ Πράξη, το 1982. Ολόκληρο το μπαλέτο παρουσιάστηκε το 1983 με την Κατερίνα Δήμα ως Ζιζέλ και τον Άγγελο Χατζή ως Άλμπρεχτ.
Η υπόθεση: Η ιστορία αφορά τον άτυχο έρωτα της χωριατοπούλας Ζιζέλ για τον κόμη Άλμπρεχτ, που παρουσιάζεται ως απλός χωρικός. Όταν η Ζιζέλ ανακαλύπτει την πραγματική ταυτότητα του αγαπημένου της και μαθαίνει ότι είναι μνηστευμένος με άλλη, χάνει τα λογικά της και αυτοκτονεί. Τη νύχτα στο δάσος, τα βίλι, πνεύματα νέων γυναικών που προδόθηκαν από τον αγαπημένο τους την παραμονή του γάμου τους και έχουν μεταμορφωθεί σε ξωτικά, παρασύρουν κάθε άντρα περαστικό υποχρεώνοντας τον να χορέψει μαζί τους ασταμάτητα ώσπου να πέσει νεκρός. Ο μετανοημένος Άλμπρεχτ έρχεται στον τάφο της Ζιζέλ, τα βίλι τον παρασύρουν σε θανάσιμο χορό, όμως εκείνη παρεμβαίνει στηρίζοντάς τον ως την αυγή, οπότε παύει η εξουσία των ξωτικών. Τότε αφού τον συγχωρήσει, επιστρέφει στον τάφο της γνωρίζοντας πως εφεξής θα ανήκει και η ίδια στα βίλι.
Since last week we watched with Maria Giselle at the Greek National Opera, I would like to take the opportunity and provide some notes about the story of the particular ballet as mentioned in the program’s introduction. My testimonial will follow shortly.
The ballet: Giselle ou Les Willis is in 2 acts. Theofile Gautier and Jules – Henri Vernoy de Saint-Georges were inspired by a story by Heinrich Heine based on a myth of Slavic origin. Initially the balled had little in common with what we know today. There were more pantomime scenes, since pointe as a technique was still in its early days. Gradually an increasing number of pantomime scenes were replaced by dance parts, a fact that also affected the work’s music, since certain parts were made shorter, others were cut out or changed place. Together with La Sylphide (1832), Giselle was one of the first ballets in which the dancer appeared in a dress that covered her body only up to the calves.
The choreographer: Giselle was first choreographed by the Italian – French choreographer Jean Coralli (1779-1854). Parts of the prima ballerina, Carlotta Grisi, were undertaken by another French choreographer Jules Perrot (1810-1892), who was having an affair with Grisi. Marius Petipa's version of the work with Maria Gorshenkova as Giselle for the Imperial Ballet of St. Petersburg in 1884 was based on a choreography for the Paris Opera. The production was revived in 1887, 1899 and again in 1903 for Anna Pavlova. Most contemporary choreographies are based on Petipa’s version of the ballet. Furthermore, it was Petipa who renamed the main role from Albert to Albrecht.
The composer: The music was composed by the French composer Adolphe Charles Adam (1803-1856). Although he wrote 39 operas, including the once popular Le Postillon de Lonjumeau (1836), Adam is largely known for his music for Giselle. Petipa commissioned Austrian composer Leon Minkus (1826-1917) to compose a pas de deux for Giselle and Albrecht for his version of the ballet; this was incorporated into Act 1. The pas de deux was not included in the Ballets Russes production that took place in Paris in 1910, which is the basis of the most modern productions. Consequently, it has been left out from modern performances. Minkus also altered Adam’s orchestration. His version is still heard today, particularly in Russian productions of the work.
Premieres: Giselle was first staged by the Paris Opera Ballet – then called Ballet du Theatre de l’Academie Royale de Musique- on June 28, 1841. The leading roles were performed by Carlotta Grisi and Lucien Petipa. The last time Giselle was performed in Western countries was in 1867. It made its comeback in 1910, when it was staged by Sergey Diaghilev’s Ballets Russes in Paris wih Tamara Karsavina in the title role. The Greek National Opera Balet performed solely Act II of Giselle in 1982. The entire ballet was staged in full in 1983 with Katerina Dima as Giselle and Angelos Hatzis as Albrecht.
Synopsis: The story is about the unlucky love of Giselle, a peasant girl, for Count Albrecht, who is presented to her disguised as also a peasant. When Giselle finds out his real identity as well as that he is betrothed to another woman, she loses her senses and commits suicide. In the forest at night appear the Willis, spirits of young women who were betrayed by their beloved ones the day before their weddings and have been since then transformed into spirits who force every passing by man to dance unstoppably with them until he drops dead. A remorseful Albrecht visits Giselle’s grave, the Willis lure them to their mortal dance but Giselle interferes and helps him to come through until dawn when the Willis’ power ends. Then she forgives him and returns to her grave, knowing that from now on she will always belong to Willis.
